بیزینس پلن چیست و چه انواعی دارد؟
این روزها با این که اهمیت تهیه و تدوین بیزینس پلن بر کسی پوشیده نیست، اما با همه این‌ها هنوز هم هستند عده‌ای که با خود فکر می‌کنند به نوشتن بیزینس پلن نیازی ندارند و بر این باورند که بسیاری از افراد، بدون داشتن آن به موفقیت رسیده‌اند. درست است که برخی از صاحبین کسب و کارها به واسطه زمان‌بندی درست، مهارت‌های تجاری خوب، محرک کارآفرینی و مقداری شانس توانسته‌اند مشاغل پررونقی داشته باشند، اما احتمال شکست این افراد زیاد است!
سوالی که معمولا برای کسانی که قصد راه‌اندازی یک بیزنس را دارند، پیش می‌آید این است که آیا تهیه بیزینس پلن، موفقیت استارتاپشان را تضمین می‌کند یا خیر؟ جواب قطعا خیر است! اما در دسترس داشتن یک برنامه‌ریزی عالی، یکی از معیارهای اصلی موفقیت شما خواهد بود. دلایل زیادی وجود دارد که شما را متقاعد به نوشتن یک برنامه جامعه و کامل برای شروع کسب و کارتان می‌کند. در این مقاله قصد داریم شما را به تعریف بیزینس پلن چیست و اهمیت آن آشنا کنیم؛ پس با ما در آرنیکاوب همراه باشید.
بیزینس پلن چیست؟
برای آن که توضیح دهیم بیزینس پلن چیست، باید بگوییم این برنامه به منزله سندی است که در آن شرح تجارت، محصولات یا خدمات، چگونگی کسب درآمد، مدیریت و نیروی انسانی، تامین اعتبارات، مدل عملکرد و بسیاری از جزئیات ضروری دیگر که در موفقیت تاثیرگذار است، درج می‌شود. یک بیزینس پلن در ساده‌ترین شکل خود، مانند یک راهنما و نقشه راه برای بیزنس شما عمل می‌کند. همچنین این برنامه، اهداف و جزئیات نحوه برنامه‌ریزی شما برای رسیدن به اهدافتان را مشخص می‌کند. ایده‌ای که شما برای کسب و کارتان دارید، از همان شروع راه باید منسجم باشد و نباید یک سند طولانی و رسمی شود! به طور خلاصه یک بیزنس پلن موارد زیر درمورد یک کسب و کار را دربرمی‌گیرد:
- اهداف کسب و کار
- استراتژی‌های مورداستفاده در بیزنس
- مشکلات بالقوه‌ای که بر سر راه کسب و کار قرار می‌گیرند
- راه حل‌هایی برای برطرف کردن مشکلات پیش رو
- ساختار سازمانی کسب و کار
- میزان سرمایه موردنیاز برای سرمایه‌گذاری
- نحوه روی پا نگهداشتن کسب و کار
چه افرادی به یک نمونه بیزینس پلن نیاز دارند؟
اگر شما می‌خواهید یک برنامه‌ریزی برای رسیدن به درآمد بیشتر انجام دهید و کسب و کار خود را پررونق‌تر کنید، نیازی به بیزینس پلن ندارید. اما اگر هدفتان این است که میزان زیادی از زمان، سرمایه و منابع خود را برای یک کسب و کار هزینه کنید تا به اهداف ارزشمندی دست یابید، بدون شک به یک نمونه بیزینس پلن نیازمند خواهید شد. بدین ترتیب قادر خواهید بود امور لازم برای جلب حمایت سرمایه‌گذاران را انجام دهید.
اگر نسبت به اهداف خود کاملا جدی هستید، داشتن یک برنامه جامع اقتصادی به شما کمک می‌کند تا به آنچه که می‌خواهید برسید. کلاسیک‌ترین حالت این نوع برنامه‌ریزی، به درد افرادی می‌خورد که به تازگی کسب و کار خود را راه‌اندازی کرده‌اند. در این نوع برنامه‌ها، در حوزه‌های مهمی مانند طرح‌ریزی فروش، بودجه‌بندی، مشخص کردن نقاط عطف و وظایف کمک شایانی به کسب و کارها می‌شود. هنگامی که شما نمی‌دانید به طور دقیق به چه میزان پول احتیاج دارید و توانایی تخمین هزینه‌ها و زمان پرداخت را ندارید، در آن لحظه است که جای خالی یک برنامه استاندارد را احساس خواهید کرد. چنین شرایطی برای تمام تازه‌کاران اتفاق می‌افتد و آن‌ها باید بتوانند به گونه‌ای، سرمایه‌گذاران، بانک‌ها، دوستان و خانواده خود را متقاعد کنند تا در بیزنس آن‌ها شریک شوند. یک بیزینس پلن اصولی می‌تواند جزئیات کاملی درباره این موضوعات مشخص کند:
- چگونه هزینه شدن بودجه‌ها
- چگونگی رشد سرمایه در مراحل اولیه
بیزینس پلن برای کسب و کارهای موجود
تمامی برنامه‌ریزی‌ها صرفا برای کسب و کارهای تازه تاسیس نیستند، بلکه اکثر تجارت‌های موجود نیز برای مدیریت و رهبری، هدایت، تغییر بازارهای خود و استفاده از فرصت‌های جدید و… به این برنامه‌ها نیاز دارند. صاحبین کسب و کارهای مختلف از بیزینس پلن به منظور تقویت استراتژی، ایجاد معیارها و اصول و مشخص، مدیریت مسئولیت‌ها و اهداف، پیگیری نتایج و مدیریت منابع استفاده می‌کنند. همچنین آن‌ها به یک برنامه جامع برای تنظیم برنامه‌های خود و تجدید نظر بر روی تصمیم‌گیری‌های از پیش اتخاذ شده نیاز دارند.
بیزینس پلن می‌تواند عامل تاثیرگذاری برای رشد کسب و کارهای مختلف باشد. جالب است بدانید، بیزنس‌هایی که یک برنامه جامع برای خود تهیه و تدوین کرده و از آن‌ها برای طراحی و مدیریت کسب و کار استفاده می‌کنند، در رسیدن به اهدافشان، 30 درصد سریع‌تر از سایر مجموعه‌هایی هستند که از این طرح‌ها غافلند! مطالعات انجام شده توسط پروفسور اندرو بوتکه، مدیر موسسه مرکز فعالیت‌های کارآفرینی و اقتصاد در دانشکده Cranfield، این نتیجه را به ثبت رسانده است.
برای کسب و کارهایی که توانسته‌اند تا مراحلی از تجارت را پیش روند، یک فرآیند قدرتمند می‌تواند به عنوان یک ویژگی مثبت رقابتی باشد که سبب رشد و پیشرفت آن شود. بیزنس پلن‌ها ابزارهای دینامیکی هستند که به منظور جلوگیری از رشد مشکلات بالقوه کسب و کارها مورد استفاده قرار می‌گیرند و در این زمینه عملکرد بسیار موفقی هم دارند.
انتخاب نوع صحیح بیزینس پلن متناسب با کسب و کار شما
باتوجه به آن که هر برنامه‌ریزی تجاری، با هدف مخصوص خود تهیه و تدوین می‌شود، هیچ جای تعجب ندارد که اشکال مختلفی نیز داشته باشند. پیش از آن که شروع به نوشتن برنامه‌های خود کنید، باید به اندازه کافی درمورد مخاطبین و اهداف بیزنسی که قرار است راه اندازی نمایید، فکر کرده باشید. هرچند که تمامی این طرح‌ها امور مشترکی هستند که به انجام کارهایی مانند پیش‌بینی فروش و استراتژی کسب و کار می‌پردازند، اما بازهم هر بیزینس پلن باتوجه به جامعه هدف و نوع کسب و کار، با دیگری تفاوت‌هایی دارد.
برای فهم بهتر این موضوع به این مثال توجه کنید. فرض کنید که شما در حال تهیه یک طرح برای شرکت بیوتکنولوژی خود هستید. در این صورت نیاز است تا برنامه‌های شما برای پیشرفت، با مصوبات دولت همراه شوند. یا مثلا اگر شما در حال تهیه طرحی برای رستوران باشید، توجه به جزئیات مکان و تعمیر آن می‌تواند در دسته عوامل بحرانی قرار بگیرد. همچنین زبانی که از آن برای تهیه طرح شرکت بیوتکنولوژی استفاده می‌کنید، بسیار فنی‌تر و تخصصی‌تر از زبان استفاده شده در طرح یک رستوران است.
علاوه بر آنچه که گفته شد، این احتمال وجود دارد که طرح‌ها از نظر طول، جزئیات و نحوه ارائه تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر داشته باشند. در برنامه‌هایی که به منظور مدیریت استراتژی داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند، معمولا از زبان و قوانین متفاوت‌تری با سایرین استفاده می‌کنند. در ادامه چند مورد از پرکاربردترین انواع بیزینس پلن را معرفی خواهیم کرد.
بیزینس پلن یک صفحه‌ای (One Page Business Plan)
بیزینس پلن یک صفحه‌ای دقیقا همان چیزی است که از آن انتظار دارید! درواقع این برنامه، خلاصه مشخصی از کسب و کارتان است که در قالب یک صفحه توضیح داده می‌شود. البته منظور از این مدل این نیست که اندازه فونت‌ها بسیار کوچک باشد و اطلاعات بیش از اندازه در آن یک صفحه جای دهیم، بلکه این طرح با یک زبان کاملا ساده و روان به توصیف کامل بیزنس می‌پردازد.
برنامه‌های اقتصادی با دو هدف کلی تهیه می‌شوند. اول آن که این برنامه به منزله یک ابزار فوق‌العاده برای معرفی شرکت به دیگران (سرمایه گذاران بالقوه) است. از آنجایی که سرمایه‌گذاران زمان زیادی را صرف مطالعه برنامه‌های کسب و کارها نمی‌کنند، این طرح رویکرد خوبی برای ملاقات‌های اولیه با آنان است. هدف دوم آن است که به دلیل نیاز به یک طرح دقیق در فرآیند برنامه‌ریزی یک بیزنس، این نوع برنامه می‌تواند نیازهای صاحبین کسب و کارها را برطرف کند و به اندازه کافی دقیق است.
این طرح‌های ساده و یک صفحه‌ای برای موسسات و استارتاپ‌هایی که در مراحل اول راه‌اندازی هستند، گزینه بسیار خوبی است. درواقع در این یک صفحه، تمام ایده‌های کسب و کار به صورت گسترده طراحی و شرح داده می‌شوند. اگر بخواهید ایده خود را برای دیگران به طور کامل شرح دهید، ارائه چنین بیزینس پلنی می‌تواند انتخاب خوبی برایتان باشد. علاوه بر این، با تهیه چنین طرحی امکان به وجود آمدن ایده‌های نوتر و جدیدتر نیز بیشتر می‌شود.
بیزنس پلن داخلی (The Internal Business Plan)
طرح تجارت داخلی در زمان معرفی کسب و کار بر روی فرآیندهایی همچون استراتژی، نقاط قوت، معیارها، بودجه‌ها و پیش‌بینی‌ها متمرکز است. البته چنین طرحی دربرگیرنده برنامه بازبینی ماهانه و تجدیدنظرات در برنامه‌ها نیز می‌باشد. این نوع از بیزینس پلن، جزئیات مربوط به تاریخچه شرکت و تیم مدیریت را جمع‌آوری می‌کند. بیزینس پلن داخلی یکی از ابزارهای مدیریتی محسوب می‌شود که برای هدایت و رشد بیزنس‌ها کاربرد دارد و به صاحبین کسب و کارها کمک کرده تا مجموعه مورد نظر را به اهدافش برساند.
بیزنس پلن خارجی
این نوع برنامه در دسته اسناد رسمی یک کسب و کار قرار دارد و طوری طراحی شده که دیتای مربوط به بیزنس را به دست افراد خارجی رسانده تا توسط آن‌ها نیز مطالعه شود. رایج‌ترین کاربرد آن این است که سرمایه‌گذاران را متقاعد نماید تا در کسب و کار شما سرمایه‌گذاری کنند. همچنین حمایت این طرح از درخواست تسهیلات نیز یکی دیگر از موارد استفاده آن است. گاهی اوقات طرح‌های خارجی به منظور استخدام، آموزش و یا جذب کارمندان اساسی نیز مورد استفاده سازمان قرار می‌گیرند.
جمع بندی
برای آن که بتوانید هر برنامه اقتصادی را اجرا نمایید، در ابتدا لازم است مراحلی که باید طی شود را بررسی و برنامه‌ریزی کنید. یکی از مهم‌ترین مراحل آغاز هر بیزنس، که توجه ویژه‌ای را می‌طلبد، نوشتن بیزینس پلن یا طرح اقتصادی است. در این مقاله توضیح دادیم که منظور از طرح اقتصادی چیست و با انواع آن نیز آشنا شدید.
