پروتوتایپ (Prototype) چیست؟
پروتوتایپ چیست؟ و چگونه میتوانیم یک پروتوتایپ حرفهای طراحی کنیم؟ این پرسش بسیاری از افرادی است که به تازگی وارد دنیای طراحی محصول، سایت و یا اپلیکیشن شدهاند. متأسفانه واژه پروتوتایپ با وایرفریم، یکسان تلقی شده و این تصور اشتباه باعث می‌شود حتی پروتوتایپ با سایر مراحل طراحی نیز اشتباه گرفته شود.
به بیان ساده، پروتوتایپ، یک راه بسیار کاربردی و سودمند برای تست محصول اعم از سایت، نرم افزار و… است که پیش از تولید و یا پیاده سازی نهایی آن انجام می‌شود. در واقع پروتوتایپ به ما اجازه میدهد که محصول را شبیه سازی کنیم. این شبیه سازی مزایای زیادی دارد که در این مقاله به آنها اشاره خواهیم کرد.
به این مثال دقت کنید.
شما زمین متروکهای دارید که میخواهید طی یک سال آینده آن را تبدیل به باغی زیبا کنید. برای این کار از یک معمار کمک میگیرید. آیا میتوانید برای دیدن نتیجه کار تا انتهای سال صبر کنید؟ قطعا از معمار مورد نظر میخواهید طرح موردنظرش را بر روی کاغذ بکشد، جای دقیق فضاهای مختلف را به شما نشان دهد و حتی نظرتان را راجع به هر قسمت از باغ بپرسد تا بتواند براساس آن، یک نقشه زیبا و مورد پسند طراحی کند.
چیزی شبیه به این ماجرا نیز برای تولید محصولات نیز رخ میدهد. طراحان این حوزه، نقشه اصلی محصول را بر مبنای نیازها و خواستههای مشتریان آماده میکنند تا بعد از تست و تأیید به سمت تولید روانه شود.
ما در این مقاله از آرنیکاوب قصد داریم بیشتر راجع به پروتوتایپ و روش‌های طراحی آن صحبت کنیم. تا انتها همراه ما باشید.
پروتوتایپ (Prototype) چیست؟
در پاسخ به سوال پروتوتایپ چیست باید گفت که Prototype که در فارسی به پیش نمونه و نمونه اولیه ترجمه شده است، شبیهترین نسخه به محصول نهایی است. مهمترین کاربرد این پیش نمونه‌ها این است که میتوان با تست کردنشان ایرادات پروژه را شناسایی کرد. به این صورت، از هزینههای فراوانی که پس از تولید محصول ایجاد می‌شود به راحتی میتوان صرف نظر نمود.
احتمالا این سؤال برایتان ایجاد شده که اگر پروتوتایپ شبیه محصول نهایی است، پس چه تفاوتی با آن دارد؟ prototype، یک نوع نمونه بسیار باکیفیت از محصول نهایی است که ویژگیهای عملکردی کاربر را دارا است. از این رو، توسط آن میتوان تعاملات بسیار بااهمیت در قسمت رابط کاربری (UI) را تجربه کرد.
به عبارت دیگر، پیش نمونه این امکان را به شما میدهد که مثلا دکمههای موجود در نرم افزار را تست کنید و یا بین صفحات یک سایت پیمایش کنید اما این همهی آن چیزی نیست که محصول نهایی دارد.
نقطه قوت و مزیت دیگر prototype ها در این است که تعامل بالایی داردند. بنابراین، میتوان پس از تجربه محصول (به صورت تستی) قسمتهای مختلف را حذف یا اضافه کرد. از سوی دیگر، جهت کاهش هزینههای تولید این نمونه اولیه آماده می‌شود و پس از تأیید نهایی بخش UI، میتوان آن را جهت تولید به برنامه نویس (در سایت و یا اپلیکیشن) ارائه کرد.
پروتوتایپ‌ها چطور به ما کمک میکنند؟ (مزایای پروتوتایپ)
یکی از کاربردی‌ترین انواع پروتوتایپ‌ها، پروتوتایپهای نرم افزاری است. این پیش نمونه‌ها در دراز مدت به ما کمک میکنند تا از صرف هزینههای بالا و مواجهه دائمی با چالش‌های مختلف پس از تولید، دور باشیم.
به طور کلی در مهندسی نرم افزار، تلاش فراوانی برای ساخت پروتوتایپ انجام می‌شود و این کار با جدیت کامل اجرا می‌شود. چرا که ایده اولیه یک برنامه باید به طور دقیق بررسی و پیاده سازی شود تا در نهایت، برنامه مورد نظر بدون باگهای متعدد تولید شود. به این فرایند، چرخه عمر نرم افزار یا SDCL گفته می‌شود.
همانطور که قبلتر اشاره کردیم، نمونههای اولیه در توسعه نرم افزارهای کاربرپسند، نقش بسزایی دارند. بنابراین، انجام پروژههای مربوط به چرخه عمر نرم افزار، کاری زمانبر بوده و ممکن است ماهها طول بکشد. در این فرایند، ایده اولیه توسط طراحان بررسی شده و پس از بررسی دقیق خواستههای مشتریان، کار طراحی آغاز خواهد شد. اینجا جایی است که ظاهر اصلی برنامه و جزئیات مربوط به رابط کاربری (UI) مشخص میشوند.
پس از مرحله طراحی یو آی، گام بعدی کدنویسی است. این مرحله، درست مانند قسمت قبلی، کاری دشوار و پیچیده است و گاهی تا مدتها طول میکشد. به عبارت دیگر، هر یک از کدها، باید بارها بررسی و تست شوند تا بتوان باگهای آن را به درستی شناسایی کرد.
اینکه بتوانیم پیش از تولید، محصول را به خوبی طراحی و تجسم کنیم، نه تنها باعث می‌شود که یک نمای کلی از برنامه مورد نظر داشته باشیم، بلکه به مشتری این امکان را میدهد که درمورد سرمایه گذاری بر محصول، تصمیم گیری کند.
حال که با مزایای نمونههای اولیه آشنا شدیم، سراغ فرآیند و روش‌های طراحی پروتوتایپ میرویم. در ادامه خواهیم گفت که نمونههای اولیه چگونه طراحی میشوند و بهتر است برای محصولات مختلف از کدام شیوه استفاده کنیم.
روش‌های متداول طراحی پروتوتایپ
بعد از آشنایی با مفهوم پروتوتایپ چیست همچنین باید بدانیم یکی از روش‌های آسان برای تست برنامهها و محصولات، اعتبارسنجی ایدهها و همچنین کاهش هزینههای نهایی تولید ساخت پروتوتایپ است. در ادامه بیشتر راجع به متدهای طراحی آن خواهیم گفت. همچنان تا انتها همراه ما در آرنیکاوب باشید.
ترسیم (طراحی)
یکی از ابتداییترین نمونههای اولیه، در قالب ترسیم یا طراحی ایجاد می‌شود. طراحی، کاری پیچیده و سخت نیست. از سوی دیگر، نیازی به داشتن مهارتهای هنری تخصصی نداشته و میتوانید آن را در هر کجا که هستید، انجام دهید. ترسیم به راحتی روی کاغذ، تلفن همراه، رایانه شخصی و هر چیزی که در دسترستان است، قابلیت اجرا دارد.
ترسیم این امکان را به شما میدهد که مفاهیم موجود در ذهن خود را به راحتی تصویرسازی کنید و آن را برای ایده پردازی با اعضاء تیمتان در میان بگذارید. برای این کار، میتوانید از مایند مپ یا نقشه ذهنی استفاده کنید. علاوه بر مایند مپ، نمودارها نیز برای به تصویر درآوردن ساختارهای یک برنامه به شما کمک خواهند کرد.
مثلا نقاطی که کاربر باید آن ها را لمس کند را در یک تصویر جای گذاری کنید و چگونگی ارتباط میان این دکمهها را ترسیم نمایید. نمودارسازی برای شرایط سخت به شما کمک میکند. به این صورت که اگر در پروژه، چندین عامل مختلف داشته باشید که بر دیگری تأثیر میگذارند، با استفاده از نمودارها به راحتی میتوانید آنها را نمایش دهید.
پروتوتایپ کاغذی (Paper Prototype)
رابطهای کاغذی، از دیگر متدهایی است که برای ساخت پروتوتایپ استفاده می‌شود. در این روش نمونه اولیه توسط یک قلم و کاغذ (بزرگ یا کوچک) آماده می‌شود. مزیت بزرگ این رابطهای کاربری این است که میتوانید چندین نسخه از آن را تهیه کرده و در اختیار مشتری قرار دهید.
این شیوه برای طراحی محصولات دیجیتالی نیز کاربرد فراوانی دارد. نکته مهمی که باید در یاخت این نمونه‌ها مدنظر داشته باشید این است که رابطهای کاغذی به دلیل یک بر مصرف بودن، دور ریخته میشوند. بنابران نیازی نیست که زمان زیادی را صرف آماده سازی این نمونه‌ها کنید تا کامل و بی نقص باشند.
استفاده از کاغذهای رنگی، باعث می‌شود تا عناصری که با یکدیگر در تعامل هستند را به خوبی نشان دهید. همانطور که متوجه شدید، ساخت پروتوتایپ کاغذی، علاوه بر راحتی، منجر به کاهش چندین درصدی هزینههای محصول خواهد شد.
استوری برد (Storyboarding)
در استوری برد، داستان محصول توسط تعدادی از تصاویر برای مشتری روایت می‌شود. هرچند از Storyboarding در ساخت فیلم، سریال، بازی، انیمیشن و تبلیغات استفاده می‌شود اما این یک روش عالی برای نمایش اولیه یک محصول و تجربه کاربری آن است. در واقع استوری برد برای نمایش سفر کاربر و تجربه کاربری بسیار کارساز است.
استوری برد هنگامی به خوبی ترسیم می‌شود که بتوانید تجربه کاربری را به درستی تشخیص داده و آن را ترسیم کنید. در مرحله بعد، این تجربه کاربری را در قالب مجموعهای از طرحها و تصاویر به ثبت برسانید.
اگر شناخت کافی از مخاطبان محصول نداشته باشید، اجرای این نوع پروتوتایپ نه تنها بیهوده بلکه دشوار نیز خواهد بود. بنابراین، باید به طور کامل بدانید که قرار است چه چیزی اتفاق بیفتد و محصول چطور به نظر میرسد.
داستانها، کمک فراوانی به طراحان خواهند کرد. چرا که علاوه بر شناخت مخاطب، ایدههای جدیدی را خلق میکنیم. در این صورت میتوانیم خود را به جای مخاطب بگذاریم بنابراین دنیای ذهنی او را بهتر درک کرده و اگر این اتفاق رخ دهد، نه تنها در ساخت نمونه اولیه موفق هستیم بلکه محصولی با کمترین ایراد و نقص خواهیم داشت.
در پایان
ما در این مقاله از آرنیکاوب به این سؤال پاسخ دادیم که پروتوتایپ چیست؟ گفتیم که معنی این واژه در فارسی، نمونه اولیه و پیش الگو است و از آن برای توسعه نرم افزار، طراحی سایت و یا ساخت محصولات دیجیتالی مختلف استفاده می‌شود.
پروتوتایپ‌ها در کاهش هزینههای تولید به ما کمک میکنند. به این صورت که با پیاده سازی طرح اولیه و تست آن، میتوان ایرادات موجود را شناسایی کرده و با صرف هزینهای به مراتب کمتر از هزینه تولید نهایی، نواقص موجود را مرتفع کرد.
در ادامه اشاره کردیم که برای ساخت یک پروتوتایپ روش‌های رایج متعددی وجود دارد مانند رابطهای کاغذی، ترسیم، استوری برد و… هر کدام از این شیوهها دارای معایب و مزایای خاص خود هستند و برای برخی از محصولات کاربرد دارند.
آیا تاکنون اقدام به طراحی پروتوتایپ کردهاید؟ از چه روشی برای ایجاد نمونه اولیه خود استفاده کرده و آیا نتیجه کار به شکل دلخواهتان بوده یا نه؟ نظرات و تجربیات ارزشمند خود را در رابطه با موضوع این مقاله با ما در آرنیکاوب به اشتراک بگذارید.
